Ulegając wypadkowi w pracy, pracownik często staje przed pytaniem, kto poniesie koszty leczenia i świadczeń. Wyjaśniamy kompleksowo zasady odpowiedzialności finansowej oraz rolę ZUS i pracodawcy w takich sytuacjach.
Co to jest wypadek w pracy?
Wypadek w pracy to nagłe zdarzenie występujące podczas wykonywania obowiązków służbowych, powodujące uraz lub śmierć pracownika. Aby zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy, musi spełniać następujące kryteria:
- wystąpić w czasie wykonywania pracy
- mieć bezpośredni związek z wykonywanymi obowiązkami
- skutkować uszczerbkiem na zdrowiu
- być spowodowane przyczyną zewnętrzną
- mieć charakter nagły
Definicja wypadku w pracy
Zgodnie z Kodeksem pracy, za wypadek przy pracy uznaje się również zdarzenia podczas:
- podróży służbowej
- szkoleń organizowanych przez pracodawcę
- wykonywania zadań zleconych przez przełożonych
Rodzaje wypadków w pracy
| Rodzaj wypadku | Charakterystyka |
|---|---|
| Lekki | Powoduje czasową niezdolność do pracy |
| Ciężki | Skutkuje poważnym uszczerbkiem na zdrowiu (np. utrata wzroku, trwałe kalectwo) |
| Zbiorowy | Dotyczy minimum dwóch poszkodowanych w tym samym zdarzeniu |
| Śmiertelny | Prowadzi do śmierci pracownika |
Kto płaci za wypadek w pracy: ZUS czy pracodawca?
Odpowiedzialność finansowa jest podzielona między pracodawcę a ZUS. Pracodawca opłaca składki na ubezpieczenie wypadkowe, z których następnie finansowane są świadczenia dla poszkodowanych pracowników. Wysokość składek zależy od profilu działalności firmy i kategorii ryzyka.
Rola ZUS w przypadku wypadku w pracy
ZUS odpowiada za wypłatę następujących świadczeń:
- zasiłek chorobowy wypadkowy (100% podstawy wymiaru)
- świadczenie rehabilitacyjne
- jednorazowe odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu
- renta wypadkowa
Obowiązki pracodawcy po wypadku
Do natychmiastowych działań pracodawcy należą:
- zapewnienie pierwszej pomocy poszkodowanemu
- zabezpieczenie miejsca wypadku
- powołanie zespołu powypadkowego
- sporządzenie protokołu powypadkowego (w ciągu 14 dni)
- zgłoszenie poważnych wypadków do PIP i prokuratury
- wdrożenie działań zapobiegawczych
Procedura zgłaszania wypadku w pracy
Prawidłowe zgłoszenie wypadku wymaga natychmiastowego powiadomienia przełożonego oraz zachowania odpowiedniej procedury dokumentacyjnej. Zespół powypadkowy ma 14 dni na przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego i sporządzenie protokołu. W przypadku wypadków ciężkich, śmiertelnych lub zbiorowych wymagane jest niezwłoczne zawiadomienie odpowiednich organów.
Jak zgłosić wypadek w pracy?
Może cię zainteresować
Wypadek przy pracy wymaga natychmiastowego zgłoszenia po jego zaistnieniu. Pracownik lub świadek zdarzenia musi bezzwłocznie poinformować przełożonego – telefonicznie lub osobiście. Priorytetem jest udzielenie poszkodowanemu pierwszej pomocy.
- pracodawca powołuje zespół powypadkowy (przedstawiciel BHP i przedstawiciel pracowników lub społeczny inspektor pracy)
- zespół ustala okoliczności i przyczyny wypadku
- przeprowadzane są przesłuchania poszkodowanego i świadków
- sporządzany jest protokół powypadkowy
- pracodawca i poszkodowany mają 5 dni na zatwierdzenie protokołu
W przypadku wypadków ciężkich i śmiertelnych można kontaktować się z PIP przez całą dobę.
Dokumentacja potrzebna do zgłoszenia
Podstawą prawidłowego zgłoszenia wypadku jest protokół powypadkowy zawierający szczegółowe informacje o zdarzeniu, jego przyczynach i wnioskach profilaktycznych.
- szkice miejsca wypadku i dokumentacja fotograficzna
- oświadczenia poszkodowanego i świadków
- dokumentacja medyczna potwierdzająca obrażenia
- karty charakterystyki substancji niebezpiecznych (jeśli występowały)
- uzasadnienie w przypadku odmowy uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
Po zatwierdzeniu protokołu pracodawca sporządza kartę wypadku. Jeden egzemplarz dokumentacji otrzymuje poszkodowany, który może ubiegać się o świadczenia z ZUS. Dokumentację należy przechowywać przez 10 lat.
Odszkodowanie i świadczenia po wypadku w pracy
Poszkodowany pracownik ma prawo do różnych form wsparcia finansowego, wypłacanych głównie przez ZUS ze składek na ubezpieczenie wypadkowe. Wysokość świadczeń zależy od stopnia uszczerbku na zdrowiu i okoliczności wypadku. W określonych sytuacjach pracownik może także dochodzić dodatkowych roszczeń wobec pracodawcy na drodze cywilnoprawnej.
Rodzaje świadczeń z ZUS
| Rodzaj świadczenia | Charakterystyka |
|---|---|
| Zasiłek chorobowy wypadkowy | 100% podstawy wymiaru, maksymalnie 182 dni |
| Jednorazowe odszkodowanie | 1431 zł za 1% uszczerbku (IV 2024 – III 2025) |
| Świadczenie rehabilitacyjne | Po wyczerpaniu zasiłku chorobowego |
| Renta z tytułu niezdolności do pracy | Przy trwałej niezdolności do pracy |
Jak ubiegać się o odszkodowanie?
- złożenie wniosku do ZUS w ciągu 6 miesięcy od orzeczenia o uszczerbku
- dołączenie protokołu powypadkowego i zaświadczenia OL-9
- przedstawienie dokumentacji medycznej
- badanie przez lekarza orzecznika ZUS
- możliwość odwołania od decyzji w ciągu 30 dni
W przypadku zaniedbań ze strony pracodawcy, poszkodowany może dodatkowo ubiegać się o odszkodowanie na drodze sądowej.
